بررسی عنصر گفتگو در آثار داستانی اسماعیل فصیح

چکیده « گفتگو» در یک اثر ادبی، به معنای مکالمه و صحبت کردن با یکدیگر، مبادله افکار و عقاید است که در داستان منظوم، داستان و نمایشنامه به کار می رود. امروزه گفتگوها به عنوان یکی از عناصر اصلی داستان محسوب می شوند که پیرنگ را گسترش می دهند و خلق و خوی شخصیت ها را به نمایش می گذارند. در واقع نویسنده به یاری گفتگوها، ضوابط و معیارهای داستانی را به گونه ای واضح به نمایش می گذارد و این عامل آن چنان موثر عمل می کند که دیگر نیازی به تحلیل و تبیین بخش های مختلف داستان نیست. نقش این عنصر در آثار داستانی متفاوت است؛ گاهی گفتگوها به صورت صحبت های رد و بدل شده ای است که میان شخصیت ها اتفاق می افتد. در این حالت نویسنده بهتر می تواند فضای داستان را به نمایش بگذارد و اطلاعات کافی را دربار? طرح و صحنه های داستانی در اختیار خواننده قرار دهد. گاهی نیز گفتگوها در ذهن یکی از شخصیت ها تحقق می یابد که در این صورت، نویسنده با بهره گیری از ظرفیت ها و امکانات روایت به شیو? «تک گویی» احساسات درونی شخصیت ها را بهتر توصیف می کند. «اسماعیل فصیح» (1388-1313ه.ش )، نویسند? معاصر، از جمله داستان نویسانی است که از عنصر گفتگو برای توصیف بخش های مختلف داستان بهره می گیرد. چگونگی بازتاب این عنصر، در آثار داستانی فصیح متفاوت و متأثر از شیوه ای است که نویسنده برای نوشتن داستان ها گزینش کرده است. در داستان های حادثه محور، نویسنده بیشتر به ارائ? اطلاعات پیرامون طرح، زمان و مکان داستان می پردازد، درحالی که در داستان های شخصیت محور، نویسنده به دنبال اطلاع رسانی دربار? دنیای درون، خصلت ها و هیجانات قهرمان است. از آنجا که گفتگوها، عنصر جدانشدنی و عامل اصلی موجودیت شخصیت ها هستند، اسماعیل فصیح نیز از این نکته غافل نبوده و اهمیت این مسئله را از طریق هماهنگی لحن شخصیت ها با پایگاه اجتماعی آن ها، فضا و متن داستان نشان داده شده است. استفاده از ظرفیت های زبانی داستان که شامل اصطلاحات عامیانه، ضرب المثل ها، طنز، کلمات قصار، کلمات رسمی و شکسته و .. است، عامل دیگری است که فصیح به کمک گفتگوها آن ها را معرفی می کند. در این پایان نامه ابتدا مفاهیم کلی پیرامون گفتگو، ویژگی، انواع و نقش آن ها در آگاه کردن خواننده بیان شده است. ضمناً برای تکمیل هر بحث، شواهدی از آثار داستانی اسماعیل فصیح در ضمن توضیحات آورده شده است. سپس در بحث های بعدی رابط? بین گفتگو با شخصیت و دیگر عناصر داستانی مطرح شده است. بررسی کارکرد زبان داستان از طریق گفتگوها، مورد دیگری است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است.